Een prijs voor denkers over ethiek
Meer dan ooit vraagt onze complexe samenleving om kritische reflectie. Ook de stortvloed aan meningen die ons via de (social) media bereikt, doet een appel op ons denkvermogen. Daarbij voldoet een simpel ‘mee eens’ of ‘oneens’ niet. Wie een positieve bijdrage aan het maatschappelijk debat levert, is ook bereid zijn eigen standpunten tegen het licht te houden. Deze kritische én constructieve denkhouding wil de Stichting Internationale Spinozaprijs stimuleren. Dat doet ze door educatieve en publieksactiviteiten rondom haar internationale laureaten te organiseren, zowel in Nederland als in Vlaanderen.
De Stichting Internationale Spinozaprijs werkt in cycli van twee jaar. Elke cyclus staat in het teken van een urgent thema zoals ‘gezondheid, risico en samenleving’, ‘technologie’ of ‘Europa’. In het kader van het thema kiest een onafhankelijke jury van Nederlandse en Vlaamse academici twee laureaten: een actuele en een historische denker.
Om het jaar wordt aan de actuele denker de Spinozalens uitgereikt. Dat gebeurt rond 24 november, de geboortedag van de Nederlandse filosoof Baruch de Spinoza, naamgever van de prijs. De Spinozalens bestaat uit een bronzen beeld van Spinoza en een honorarium van 10.000 euro. Daarnaast verschijnt bij Boom Uitgevers de Nederlandse editie van een boek of tekst(en) van de laureaat die niet eerder werden vertaald. De Spinozalens werd voor het eerst in 1999 uitgereikt.
‘Vrede is niet de afwezigheid van oorlog. Het is een deugd, die uit geestkracht en standvastig verlangen voortkomt’
Baruch de Spinoza, Tractatus Politicus
De uitreiking van de Spinozalens vindt afwisselend in Den Haag en Amsterdam plaats, en is een publiek evenement. Daarnaast wordt de laureaat uitgenodigd om publiekslezingen te geven aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de Katholieke Universiteit Leuven. In de maanden voorafgaand aan de uitreiking van de Spinozalens organiseert de Stichting Internationale Spinozaprijs educatieve activiteiten voor jongeren met een wedstrijdelement. Aan de hand van het gedachtegoed van de laureaat worden deelnemers uitgedaagd over actuele ethische vraagstukken na te denken en daar mogelijke oplossingen voor aan te dragen.
Tweejaarlijks wordt een historische denker geëerd. Dat gebeurt aan de hand van educatief materiaal – video’s en lesbrieven – voor het voorgezet/secundair onderwijs. Het gratis materiaal wordt in samenspraak met docenten ontwikkeld en actief verspreid in het Nederlands en Vlaams onderwijs.
Nog steeds is Spinoza (1632-1677) de beroemdste filosoof uit de Lage Landen. In al zijn werken, in het bijzonder in zijn hoofdwerk de Ethica, was Spinoza een pleitbezorger van waarden als redelijkheid en tolerantie. De onschatbare betekenis van zijn denken bleek niet uit zijn inkomen. De armlastige filosoof voorzag in zijn dagelijks onderhoud door het slijpen van lenzen.
